Wat is een loon-prijsspiraal?

De loon-prijsspiraal is een begrip dat je in tijden van hoge inflatie vaak voorbij hoort komen. Maar wat is een loon-prijsspiraal precies en wat kan er gedaan worden om een einde te maken aan zo’n spiraal? Je leest het hier.

Simpel gezegd, is een loon-prijsspiraal een effect waarbij prijsstijgingen en loonstijgingen elkaar omhoog stuwen. Beide stijgingen hebben effect op elkaar, waardoor de economie in een vicieuze cirkel terecht kan komen.

Hoe werkt een loon-prijsspiraal?

De loon-prijsspiraal is het makkelijkst uit te leggen doormiddel van een voorbeeld. Stel, werknemers gaan hogere lonen eisen omdat de prijzen erg zijn opgelopen. Als werkgevers akkoord gaan met deze hogere lonen, moeten ze ergens geld vandaan zien te halen om deze extra kosten te kunnen betalen. Om dit voor elkaar te krijgen, verhogen ze de prijzen van hun producten of diensten weer. Hierdoor zitten de werknemers met hetzelfde probleem als eerst, hun koopkracht is weer afgenomen, ondanks de loonsverhoging. Hierdoor zullen ze weer om meer salaris vragen, waardoor bovenstaande situatie zich nogmaals afspeelt. De economie zit dan in een vicieuze cirkel waarin stijgende lonen, zorgen voor hogere prijzen en andersom. Deze vicieuze cirkel noemen we een loon-prijsspiraal (zie afbeelding).

Hoe kom je van een loon-prijsspiraal af?

Omdat een loon-prijsspiraal een vicieuze cirkel is, kom je er niet zomaar van af. De makkelijkste oplossing is natuurlijk dat werkgevers stoppen met het verhogen van de lonen of de prijzen. Helaas is dit in de praktijk niet echt een optie. Als werkgevers de prijzen niet laten mee stijgen met de lonen, komen bedrijven in de problemen. Er gaat dan immers meer geld het bedrijf uit en er komt niet meer in. En als ze de lonen niet laten meestijgen met de prijzen, pikken de werknemers het niet en gaan dan ergens anders werken. Een risico dat je als bedrijf niet wil lopen.

Maar wat kan er dan wel gedaan worden aan een loon-prijsspiraal? Hier zijn een aantal opties:

• Rentestijgingen: centrale banken kunnen proberen de inflatie onder controle te houden door de rentes te verhogen. Hierdoor wordt het duurder om geld te lenen. Dit kan mensen en bedrijven ontmoedigen om meer uit te geven, waardoor de vraag en de prijzen kunnen stabiliseren.
• Productiviteitsverhoging: als werknemers productiever worden, kunnen werkgevers hogere lonen betalen zonder dat dit direct leidt tot prijsstijgingen. Investeringen in technologie, opleiding en efficiëntere werkmethoden kunnen de productiviteit verhogen.
• Overheidsingrijpen: de overheid kan ook zorgen voor een koopkrachtstijging voor werknemers, zonder dat de lonen per se omhoog hoeven. Denk hierbij bijvoorbeeld aan belastingverlagingen. Hierdoor hebben mensen meer geld over om de inflatie aan te kunnen en hoeven de lonen niet evenredig te stijgen.

Kortom

In een loon-prijsspiraal stuwen prijsstijgingen de lonen op en andersom. Dit zorgt voor een aanhoudende inflatie. Er zijn verschillende manieren waarop dit fenomeen doorbroken kan worden, maar dit is niet eenvoudig.